Jak działa wykrywacz kłamstw?

Jak działa wykrywacz kłamstw?

Wykrywacz kłamstw, znany również jako poligraf, to urządzenie używane do oceny prawdomówności osoby poprzez monitorowanie jej reakcji fizjologicznych podczas udzielania odpowiedzi na pytania. Choć popularnie nazywany „wykrywaczem kłamstw”, w rzeczywistości poligraf nie wykrywa kłamstwa bezpośrednio, ale rejestruje różne zmiany w organizmie, które mogą wskazywać na stres związany z nieszczerością.

Jak działa poligraf?

Poligraf opiera się na założeniu, że kłamstwo powoduje u osoby badanego stres, który wywołuje zmiany fizjologiczne w ciele. Urządzenie monitoruje kilka kluczowych parametrów, które mogą być związane z reakcjami na stres:

1. Aktywność elektryczna skóry (galwaniczna reakcja skóry): Gdy osoba jest zestresowana, jej ciało zaczyna produkować więcej potu, co zwiększa przewodnictwo elektryczne skóry. Poligraf mierzy te zmiany, co może sugerować, że badany odczuwa stres.
2. Tętno i ciśnienie krwi: Stres związany z kłamstwem może powodować przyspieszenie tętna oraz wzrost ciśnienia krwi. Poligraf monitoruje te wskaźniki, analizując zmiany w rytmie serca i poziomie ciśnienia.
3. Oddech: Zmiany w rytmie oddechowym, takie jak przyspieszenie oddechu lub jego spłycenie, są również śledzone przez poligraf. Podczas kłamstwa oddech może stać się mniej regularny, co jest jednym z sygnałów stresu.
4. Aktywność mięśniowa: Niektóre poligrafy są wyposażone w czujniki, które rejestrują napięcie mięśniowe. Napięcie mięśni może wzrastać podczas kłamstwa, co jest kolejnym wskaźnikiem potencjalnego stresu.

Podczas badania osoba badana jest podłączana do poligrafu za pomocą elektrod i czujników umieszczonych na skórze, palcach, klatce piersiowej oraz ramionach. Następnie przeprowadzający badanie zadaje serię pytań kontrolnych oraz właściwych. Pytania kontrolne mają na celu ustalenie bazowych reakcji fizjologicznych osoby, które później będą porównywane z reakcjami na pytania właściwe, związane z badanym zagadnieniem.

Interpretacja wyników

Wyniki zarejestrowane przez poligraf są przedstawiane w formie wykresów, na których widoczne są zmiany fizjologiczne w czasie rzeczywistym. Ekspert analizuje te wykresy, szukając wzorców, które mogą wskazywać na stres lub niepokój. Jeżeli podczas odpowiedzi na pytanie związane z potencjalnym kłamstwem występują znaczące zmiany w rejestrowanych parametrach, może to sugerować, że osoba nie mówi prawdy.

Kontrowersje i ograniczenia

Poligraf, mimo swojej popularności, budzi kontrowersje. Główną krytyką jest fakt, że nie ma bezpośredniego związku między zmianami fizjologicznymi a samym aktem kłamstwa. Osoba może odczuwać stres z wielu powodów niezwiązanych z kłamstwem, co może prowadzić do fałszywych wyników. Również osoby, które są w stanie kontrolować swoje reakcje fizjologiczne, mogą oszukać poligraf, co sprawia, że urządzenie nie jest niezawodne.

Ponadto, wyniki testu na poligrafie nie są uznawane za dowód w wielu systemach prawnych, z uwagi na wątpliwą dokładność i możliwość błędnych interpretacji.

Wykrywacz kłamstw, choć fascynujący i często wykorzystywany w różnych dziedzinach, takich jak kryminalistyka czy rekrutacja, jest narzędziem, które ma swoje ograniczenia. Działa na zasadzie monitorowania reakcji fizjologicznych związanych ze stresem, które mogą, ale nie muszą, być wynikiem kłamstwa. Choć poligrafia może dostarczyć cennych wskazówek, interpretacja wyników wymaga ostrożności, a jej wiarygodność jest przedmiotem ciągłych debat.